Stilte als Bron van Kracht – Deel 2

Draaien in Spiralen

Aikido maakt steeds gebruik van de zes richtingen, de vier horizontale kompaspunten en hemel en aarde (zwaartekracht en terugverende kracht). Zonder hemel en aarde zijn er slechts cirkels, maar zoals eerder aangegeven kan de op- en neerwaartse energie extern, intern of intern tijdens beweging zijn. Bij een stap voorwaarts of achterwaarts, maak je een halve yang cirkel oftewel een actieve beweging en een halve yin cirkel oftewel een passieve beweging.

Probeer dit zelf eens uit:

Sta in linker hanmi en stap met je rechter been vooruit naar rechter hanmi. Waar was je bewustzijn? Meestal in het bewegende been (inclusief de heup), de actieve kracht. Probeer nu een stap te nemen met je geest/concentratie/bewustzijn (yi) in de linker heup en probeer een soort slingerbeweging rond je rug te voelen die de energie van je linker voet, been en heup overbrengt naar je beweging rechts. Door de yin kracht te verhogen om kracht te genereren in yang zal je balans mee veranderen. Probeer niet teveel je best te doen, anders verandert je intentie in spierkracht!

Normale training gaat er vanuit dat als je in aikido (en in karate) een stap maakt, je dezelfde hoogte moet behouden; met andere woorden, je moet dus niet op en neer deinen. Dit is een hersenbreker, want je hebt op- en neerwaartse energie nodig om spiralen te creëren, maar als je op de gebruikelijke wijze op en neer beweegt, verlies je balans en kracht. Vandaar de training van je houding.
Ga lager, strek en verstevig de pezen en het weefsel, vergroot de elasticiteit. Bewaar de veerkracht in je gewrichtsbanden, zodat er een constante maar zeer kleine op- en neerwaartse interne activiteit is, die onmiddellijk in externe toepassingen tot uitdrukking kan worden gebracht.

Ik realiseer mij dat dit stevige lectuur is, maar nogmaals, je moet dit zelf gaan ervaren door te doen. Hoe uitgebreid je een uitleg ook maakt, de enige weg is de directe terugkoppeling tijdens het oefenen, met name door zelfdiagnose tijdens de duw-oefeningen met gedoseerde weerstand. Het wordt makkelijker om de samenhang tussen de aanwijzingen te interpreteren, wanneer je de eerste resultaten begint te voelen.

Een ander essentieel punt bij interne training voor externe toepassing (wat niet als zodanig getraind hoeft te worden) is de verbondenheid tussen de armen en handen met het T-kruis, dat gevormd wordt door de relatie tussen de schouders en wervelkolom en verankerd is in de bekkenstructuur. Wanneer er speling zit tussen het spierweefsel van de rug en borst, wordt de kracht uit de rotatie van de wervelkolom niet volledig overgebracht op de schouders en armen. Er ontstaat dan een vertraging in tijd en kracht, waardoor armen en handen meestal los van elkaar gaan werken en normale, gesegmenteerde spierkracht wordt ingezet in plaats van verbonden full-body kracht. Er kan eveneens geen terugverende kracht naar het centrum en de wervelkolom omhoog zijn, als de lagere torso de kracht niet eerst naar de voeten overbrengt.

Mindfulness of intentie vereist dat alle beweging voorafgegaan wordt door het activeren van de energiekanalen en van het zenuwstelsel, in volgorde van intentie naar energie naar beweging. Als je een stoot maakt, terwijl je je biceps en schouderspieren aanspant, gaat er veel kracht verloren en zal de stoot langzaam zijn. Het veranderen van deze gewoonte verreist denkwerk, niet alleen herhaling. Hoe meer het weefsel tussen de schouderbladen uitzet (bol als de rug van een schildpad), hoe meer kracht er beschikbaar komt. Wat een voorwaartse beweging lijkt, is het gevolg van een gebogen beweging (projectie naar voren als gevolg van een expansie naar buiten).

Zonder alle verschillende connecties uiteen proberen te zetten die nodig zijn om een geïntegreerd geheel aan lichaamsverbindingen te vormen, heb ik verschillende soorten aanwijzingen willen geven voor een deel van het werk dat vereist is om spiraalvormige energie en beweging in het lichaam te creëren.

Overbruggen in Lijnen

Dit hangt samen met het idee van het overbruggen zoals eerder genoemd. Overbruggen refereert aan de manieren waarop we met een tegenstander contact maken. Zonder enige vorm van een brug, of het nu een stoot, trap of een greep is, is er geen contact om kracht over te brengen, tenminste niet in de gebruikelijke zin. Er zijn echter ook andere, meer subtiele vormen om kracht of, om precies te zijn, intentie over te brengen. Een duidelijk voorbeeld is geluid, de ‘kiai’ in de vechtkunst. Bijna alle dieren maken geluid om te waarschuwen of een dreiging te uiten. Deze geluiden zijn bijna een soort lek of ontsnapping van lucht uit een opgeblazen ballon. Ze geven dieren de gelegenheid om een brug naar elkaar te maken, waarbij een niet-fysieke krachtsmeting plaatsvindt, die er vaak mee eindigt dat een van de dieren zich terugtrekt. Wat doorgaans de-escalatie wordt genoemd, is een proces van ontlading waarin een element van waarschuwing zit verborgen. Oftewel de interne energie die hiermee gemoeid is, is tegelijk zowel yin als yang. Hij wordt direct overgebracht (maakt een brug), maar oscilleert en roteert in zijn interne structuur.

Lichaamstaal is een ander voorbeeld. De manier waarop een persoon zichzelf ten opzichte van een ander plaatst om de ander te kunnen bereiken zonder zelf bereikbaar te zijn, is een brug in één richting. Daarmee wordt een subtiele waarschuwing afgegeven die sommige mensen zullen opmerken. Het gebruik van de ademhaling – óf gesynchroniseerd met de ander óf bewust kalmerend óf waarschuwend – kan de energie van de ander ontregelen dan wel hen meer ontspannen of meer explosief maken. Zowel lichaamstaal als ook het houden van afstand (proximics) moeten geoefend worden tot de natuurlijke afwisseling van yin en yang de hartslag van iedere interactie vormt. Normaal ademen, omgekeerd of gecomprimeerd ademen, ademen naar je botten of naar je voeten (geen longen daar, alleen intentie) moeten eveneens natuurlijke reacties worden, of je zult niet in staat zijn om interne eigenschappen extern toe te passen.

Wat al deze interacties stuurt, opdat zij als brug beschouwd kunnen worden, is intentie. Intentie betekent in deze context dat je een bewustzijn hebt ontwikkeld van de locatie van het centrum van de ander. Je kunt alle contactpunten als een invalshoek zien naar één en hetzelfde punt, het centrum.

Daarnaast gaat het om de ontwikkeling van de ervaring van verbondenheid van alle punten in je lichaam naar je eigen centrum. Dit is een continu proces. Het houdt in dat alle klemmen en stoten vóór het fysieke contact beginnen en doorgaan tot voorbij het punt van contact (zanshin, aanhoudend ontspannen bewustzijn). Penetratie naar het centrum is een mentaal proces voordat het fysiek wordt. Als de penetratie krachtig genoeg is, kan dit de noodzaak voor fysiek contact verminderen.
Alle rechte bewegingen moeten spiraalvormige energie in zich hebben. Dit leidt tot stoten en controlerende bewegingen die ‘slangachtig’ zijn; het doel wordt nooit verloren terwijl de ledematen spiraalvormig draaien. Tegelijkertijd moeten alle spiraalvormige bewegingen rechtlijnige energie in zich hebben, zodat je in de roterende beweging het doel nooit verliest.

De Brug Worden

De sleutel tot rotatie ligt in de delicate dans van hemel en aarde – de ene kracht duwt jou naar beneden (zwaartekracht) en de andere (terugvering) zorgt voor de mogelijkheid om de structuur te gebruiken. Deze twee kwaliteiten zijn nooit in balans, maar altijd bezig om zich te herstellen en te corrigeren, waarvoor daadwerkelijk een zwevende brug (‘floating bridge’) nodig is. Je kunt zeggen dat deze twee lijnen van kracht een ronddraaiend (tollend) effect creëren, waarbij de roterende krachten naar buiten stromen. Deze krachten draaien omhoog, omlaag en van de wervelkolom vandaan in de torso en de ledematen. Volgens de natuurkunde creëren elektrische stromen magnetische velden die wederom elektrische stromen opwekken. Op eenzelfde wijze kunnen lichaam en geest samenwerken om de energetische lading te vergroten, die zich door de zenuwen ontlaadt om onze spieren te activeren. Bedenk hierbij dat intentie eerst komt; het vergroten van de intentie versterkt de zenuwactiviteit en de manier waarop de spieren reageren. De vlakken waarin we bewegen beschrijven het ronddraaiende veld van magnetische activiteit.

Ok, dus gaat iets hiervan bijdragen aan jouw vaardigheid in vechtkunst? Nee. Wat wel gaat helpen is een groter besef en breder begrip van wat training zou kunnen zijn. Zonder daadwerkelijke fysieke vaardigheid is niets hiervan van belang, net zoals alleen maar zweten en ploeteren geen interne vaardigheden oplevert. Een ander energetisch model is nodig dat moet samengaan met een passende manier van bewegen.

“Winnen zonder vechten”, om O Sensei te citeren, is geen pacifisme. Het is een hoog niveau van Budo dat ontstaat vanuit intentie. De notie van ‘het dichtstbijzijnde wapen naar het dichtstbijzijnde doel’ krijgt zijn volle betekenis in de mentale en spirituele context. Als jij het zwaard wordt, heb je geen zwaard nodig. Stilte keert terug.

Einde van deel 2

© Alec Coper / Itten Suginami Aikikai